سلام دوستان

قبل از اینکه به کشف زیبایی که در این بیت است بپردازم به چند اشاره حضرت بیدل در ارتباط با سبحه و دویدن دانه های آن اشاره می کنم .

حضرت بیدل حرکت مداوم دانه ها ی تسیبح را به دویدنهای آنها برای رسیدن به مقصود تشبیه می کند به این بیت در این رابطه توجه کنید:

چـون سـبـحـه ایـنقدر به چه امید می‌دود          دل در رکــاب اشــک چــکــیــدن خـرام مـا

و در بیتی دیگرعلاوه بر اینکه اشاره به دویدن دا نه های تسبیح دارند  با قرین کردن دانه و ریشه پرده از راز نهفته در بیت مورد نظرما بر می دارند

 بر دوش آه محمل دل بسته است شوق          چون  سبحه می‌دود به سر ریشه دانه‌ام

حضرت بیدل دربیت مورد نظر ما  می فرمایند:

فـلـک چوسبحه درین خشکسال قحط مروت          بــه پــای ریـشـه دوانـیـد تـخـم خـرمـن مـا را

همانطور که می دانیم اولین عضوی که از دانه  پس از رویش  بیرون می آید ریشه است  حضرت بیدل ریشه های بیرون آمده از دانه را  تشبیه به پاهای  دانه می کند .......

به این عکس توجه کنید که چقدر ریشه های برون آمده از بذر شبیه پا می باشند:

ریشه دواندن  بذر اصطلاحی است که حتی  امروزه در علم کشاورزی  به حرکت ریشه و نفوذ آن در خاک برای جذب  آب و مواد غذایی اطلاق می شود

حضرت بیدل می فرمایند  در خشکسالی ای که وجود دارد  دانه های(تخم های) خرمن ما در پی آب با پای ریشه و به امید رسیدن به مقصود  در حال دویدن  و تکاپو می باشند همچون دانه های تسبیح که دائم در حاال حرکتند

ذکر این نکته ضروریست که نخی که ار بین دانه های تسبیح رد می شود معمولا  به صورت ریشه ریشه است از این نظر شباهتی ست بین دا نه ی گیاه که با پای ریشه گام به سوی  مقصود بر می دارد و دانه ی تسبیح که بر محمل نخی (ریشه ریشه) مدام در حال حرکت است.

معنی روان بیت:

روزگار در این خشکسالیی که وجود دارد  تخم و دانه ی خرمن ما را با پاهای ریشه وادار به دویدن( به دنبال  آب )کرد همچون دانه های تسبیح که مدام در حال دوبدن می باشند

با تشکر

رضا کرمی