آخرین اخبار

شعر آیینی : دیروز ، امروز
رضا اسماعیلی

شعر شاعران نسل اول ودوم انقلاب که در فضای انقلاب و سال های دفاع مقدس بالیده بودند ، هر چند پیشانی نوشت «شعر آیینی» را نداشت ، ولی به معنای واقعی کلمه - هم در صورت و هم در سیرت - شعر آیینی بود . ولی بسیاری از شعرها که این روزها عنوان شعر آیینی را بر پیشانی خود دارند ، به خاطر کژتابی های مضمونی و اعتقادی ، نه تنها شعر آیینی نیستند ، بلکه به نوعی در مسیری مخالف با روح دین و آیین حرکت می کنند !

وجه تمایز شاعران نسل اول و دوم انقلاب با بعضی از شاعران نسل امروز در کیفیت سلوک دینی آنان است . شاعران نسل اول و دوم انقلاب به خاطر درک حضور عالمان و عارفان کامل و عاملی چون امام و شاگردی در مکتب انسان ساز اسلام اندیشان فرهیخته ای چون استاد مطهری ها ، طالقانی ها ، بهشتی ها ، مفتح ها ، شریعتی ها ، جلال آل احمدها و ... از صورت دین به سیرت دین راه یافته و حقیقت محمدی ( ص ) را دریافته بودند . در سینه آنان محبت اهل بیت ( علیهم السلام ) بالی برای پریدن به ملکوت معرفت دینی بود . ولی متاسفانه امروز بسیاری از ما در منزل «محبت» متوقف مانده ایم و گامی در مسیر صعود به ملکوت معرفت و حکمت دینی بر نداشته ایم . به خاطر همین نقیصه است که از جان و جهان بسیاری از شعرهای آیینی امروز ما بوی کفر و شرک به مشام می رسد ! و رفته رفته شعر آیینی ما دارد به شعری « ضد آیینی » تبدیل می شود . شعری که به تاوان جهل از قاف کمال مضامین رهایی بخش و انسان سازی چون اشعار زیر سقوط می کند :

1
تو مرگ را به سخره گرفتی کجا رواست
تا نام تو خلاصه شود در عزا فقط ؟
خون بود و داغ بود و عطش بود و ناله بود
اما نبود این همه ماجرا فقط …

2
همین پیام سواران ظهر عاشوراست
که: مرگ شایدمان گر پیاده باید مرد
پیام سرخ شهیدان کربلا این است
که: در مصاف ستم ایستاده باید مرد !
(محمد علی مجاهدی)

3
رسم آزادي و پيكار حقيقت‌جويي
همه‌جا صفحه تابنده آيين تو بود
آنچه بر ملت اسلام، حياتي بخشيد
جنبش عاطفه و نهضت خونين تو بود

تا ز خون تو جهاني شود از بند آزاد
بر سرِ ايده انسانيِ خود جان دادي
در ره كعبه حق‌جويي و مردي و شرف
آفرين بر تو كه هفتاد و دو قربان دادي

آنكه از مكتب آزادگي‌ات درس آموخت
پيش آمال ستمگر ز چه تسليم شود؟
زور و سرمايه دشمن نفريبد او را
كه اسير ستم مردم دژخيم شود
( محمدرضا شفیعی کدکنی)

و در باتلاق شعرهای عفن ، مبتذل و شرم آوری از جنس شعر زیر سرنگون می شود :
رقاصم و رقاصم ، رقاصه عباسم ... !!

این فاجعه زمانی اتفاق می افتد که ما بی بهره از دانش و بینش دینی در مسیر محبت اهل بیت گام بر داریم . امام صادق ( ع ) در مورد کسانی که بدون دانش و بینش اصیل دینی سنگ محبت خاندان رسالت را به سینه می زنند چنین می گوید : «اَلْعَامِلُ عَلَى غَيْرِ بَصِيرَةٍ كَالسَّائِرِ عَلَى غَيْرِ اَلطَّرِيقِ لاَ يَزِيدُهُ سُرْعَةُ اَلسَّيْرِ إِلاَّ بُعْداً» ، کسى که بدون بینش و بصیرت عمل کند، همچون کسى است که در بیراهه رود، چنین کسى هر چه تندتر رود، از راه دورتر مى افتد . ( اصول کافی ، ترجمه کمره ای ، جلد 1 ، ص 125 )
مولی الموحدین ، امام علی ( ع ) نیز می فرماید : «المتعبّد على غیر فقهٍ کحمار الطّاحونه ؛ یدور و لا یبرح» کسى که بدون فهم و شناخت عبادت کند، مانند خر آسیاست که پیوسته مى‌چرخد.‏ (سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج 2، ص 114.)

از این منظر و به خاطر برخورداری از جوهر اندیشه ، حکمت و معرفت دینی ، سخت بر این باورم که شعر اصیل دینی و آیینی ما شعر انقلاب ، دفاع مقدس و پایداری ست . شعری که از رسالت و اصالت برخوردار و از آسیب ها و انحرافات شعرهای آیینی امروز ما به دور است . امید آن که استادان و پیشکسوتان عرصه شعر دینی و آیینی ما با تامل در این دقیقه ، و برای هدایت قافله شعر آیینی به مسیر اصلی - پیش از آن که این قافله سر از ترکستان در آورد - چاره ای بیاندیشند . اینچنین باد .

تاریخ ارسال :   1394/10/25 در ساعت : 13:30:43       تعداد مشاهده : 307