ایمیل :   رمز عبور :        فراموشی رمز؟  
آخرین اخبار
۞ :: خورشید در اوج فلک یک روز؛ آزادی‌ات را می کشد فریاد
۞ :: رهبر انقلاب نقد اجتماعی و سیاسی در شعر طنز را به رسمیت می‌شناسند
۞ :: برگزاری بیست و دومین همایش ادبی سوختگان وصل با موضوع شهدای خدمت
۞ :: انعکاس دردهای بیماران ای‌بی در "شعر پروانگی"
۞ :: شعرهای علیرضا قزوه در "باغ دوبیتی"
۞ :: اعضای هیات علمی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر
۞ :: فکری به حال فرزندخواندگی جشنواره شعر فجر کنید
۞ :: پیکر علیرضا راهب روز شنبه (هفتم تیرماه) تشییع می‌شود
۞ :: مومنی، حوزه هنری را «مومنانه» اداره کرد
۞ :: قزوه: تغییر مدیریت در حوزه هنری، آرام، حساب‌شده و عاقلانه بود
۞ :: مجموعه سروده‌های سیده بلقیس حسینی،‌ شاعر فارسی‌زبان هندوستانی، در مجموعه‌ای با عنوان «در انتظار جمعه آخر» منتشر شد.
۞ :: اختصاصی : شب استاد حمید سبزواری با عنوان پدر شعر انقلاب
۞ :: اختصاصی : کیش برای پنجمین بار شعرباران می‌شود
۞ :: سیروس مشفقی (شاعر) درگذشت
۞ :: اختصاصی : ویژه برنامه " مناجات در ادب فارسی"
۞ :: اختصاصی : گزارشی از برگزاری شب شعر بزرگ قدس در گروه بین المللی هندیران در واتساپ
۞ :: نشست ادبی «از آزادسازی خرمشهر تا آزادسازی قدس»
۞ :: شاعران و نویسندگان برای «فلسطین آزاد» قلم می‌زنند
۞ :: اختصاصی : محمدعلی عجمی، شاعر تاجیک درگذشت.
۞ :: نخستین دوره مجازی کارگاه تخصصی شعر هیأت برگزار می‌شود



سخن هفته



18
___________________________________________
ادب و آداب « نقد » نویسی
محمد کاظم کاظمی
___________________________________________

« نقد در لغت یعنی جدا کردن درهم سره از ناسره‌... » نه‌، دیگر این تعریف را حفظ شده‌ایم‌، چنان‌که هم‌اکنون از حفظ نوشتم‌. اما اخلاق نقدنویسی و بل شعور و معرفت انسانی اقتضا می‌کند که برخورد ما با محاسن و معایب اثر نیز سنجیده و توأم با احتیاط باشد، به‌ویژه در مورد معایب‌. ممکن است ما چیزی را که حسن اثر نیست‌، برجستگی آن به حساب آوریم و این چندان زیانبار نیست‌. تنها زیانش این است که ممکن است شاعرانی دیگر هم آن ویژگی را به کار بندند و با ریسمان دیگری در چاه شوند، که البته این احتمال کم است‌. ولی اگر عیبی در اثر نشان دهیم که به واقع عیب نیست‌، ما نوعی بهتان بر صاحب اثر روا داشته‌ایم و این هیچ پسندیده نیست‌. در این موارد، باید با بیشترین احتیاط با موضوع برخورد کرد و احتمالهای گوناگون را در نظر گرفت‌. مثلاً اگر یک خطای فاحش‌، مثل ایراد وزنی یا دستوری می‌بینیم‌، در اولین گام باید احتمال غلط تایپی را از نظر دور نداریم‌. در گام دوم‌، باید دید آن خطا تا چه حد محرز و چشمگیر است‌. در گام بعد، می‌سنجیم که بسامد آن نوع خطای خاص‌، در کتاب تا چه حد است و بالاخره این را می‌بینیم که به راستی نمی‌توان این را یک ویژگی سبکی یا نوعی هنرنمایی دانست‌؟ از این گذشته‌، سطح کار و اطلاعات شاعر هم باید در نظر باشد.

مجموعة این ملاحظات‌، بر حکمی در مورد شاعر می‌کنیم‌، اثر دارد. پس بسیار خطاست اگر با دیدن یکی دو خطای وزنی‌، بگوییم شاعر ما وزن را نمی‌شناسد. بسته به سطح کار شاعر، می‌توان گفت «چند مصراع شعر از نظر وزن ناتندرست به نظر می‌آید» یا «شاعر در چند مصراع وزن را باخته است‌» یا حداکثر این که «شاعر بر وزن شعر، به تمام و کمال مسلط نیست‌.»

و بالاخره باید سخت مراقب لحن و موضعی باشیم که در نقد اختیار می‌کنیم‌. شیرینی‌های بیانی و بازی های قلمی خوب است‌، ولی نه آن‌چنان که به ریشخند بکشد. حتی برعکس‌، می‌باید سختی و قاطعیت نقد را با لطافت های بیانی برطرف کرد. مثلاً می‌توان به جای نسبت دادن صفات به شاعر، آنها را به شعر نسبت داد، چنان که نگوییم «شاعر وزن را باخته است‌.» و بگوییم «شعر دچار شکست وزن شده است‌.» به همین گونه می‌توان در بیان محاسن به صراحت از شاعر نام برد و در بیان معایب‌، او را با ضمیر یاد کرد و هزار ترفند دیگر برای این که نقد ما به جانب انصاف و مردم‌داری بلغزد نه به سمت اجحاف و ستمکاری‌. (می‌دانم که «اجحاف‌» در اینجا بهترین کلمه نیست‌. خواستم رعایت سجع کرده باشم‌.)

باری‌، بسیار سخت است که آدم‌، کسی دیگر را لجن‌مال کند و دست خودش پاکیزه بماند، حتی اگر با قاشق یا ملاقه این کار را بکند. در نظر داشته باشیم که یک نقد تند، مثل تفنگی است که لگد می‌زند. ممکن است تیرش به هدف نخورد، ولی قنداقش شانه و یا چانة شکارچی را ناکار کند.





تاریخ ارسال :   1392/1/31 در ساعت : 18:38:37       تعداد مشاهده : 545



کسانی که این مقاله را می پسندند :



ارسال نظر :

م. روحانی (نجوا کاشانی)
1392/2/3 در ساعت : 1:9:28
بنای نقد چه نیکو نهاده ای استاد
به هر که صاحب این خانه شد مبارک باد
از آن گروه دلم جوش می زند بسیار
که مست باده ی نقدند هرچه بادا باد
نصیر مجاب (افغانستان)
1392/2/3 در ساعت : 9:30:16
جناب کاظمی
سپاس از گوشزدهای تان.
شاید این"گاه بی ملاحظگی ها" باعث می شود که "نقد" به مترسک بدل می شود و تیغی که هر گردنی زیر آن نمی رود.
مصطفی پورکریمی
1392/2/4 در ساعت : 16:24:23
سلام استاد کاظمی عزیز

بسیار آموزنده بود مؤید باشید
بازدید امروز : 4,981 | بازدید دیروز : 6,126 | بازدید کل : 123,417,159
logo-samandehi