پروبلماتیکی بر شعر پولورال آيدين ضيايي
رامين محرم نيا
هدف از طرح سوالات نه به زیر سوال بردن که به چالش کشیدن است.
گاهی منظور از اثر هنری یک شعر نیست بلکه لحظه ی خلق شعر است این حالایی که آن را بحرانی تجسم کرده ایم آن لحظه ی خلق است.
وقتی نگفتن از بحران به مثابه نبود ان نیست آیا لزوما گفتن از بحران به مثابه بود آن است. اصلا کدام بحران ، بحران در شکل و فرم که راه خروج از آنرا در دست بردن در شیوه ی تولید می دانیم آیا دغدغه ی شعر امروز شکل یا فرم یا نحوه ی تولید است .
شعر امروز کاری به پرتقال فروش ندارد که دغدغه ی شعر امروز کیفیت پرتقال است نه تعداد تولیدکننده یا تعداد فروشنده.
اگر شعر امروز را بحرانی بدانیم آیا بحران در فرم است اصلا چرا یک تحول در شیوه ی تولید آیا ایجاد یک بحران جدید تغییر در شکل بحران به جای خروج از آن نیست. اصلا چرا شعر پولورال باید محتوا را در شعر امروز نادیده بگیرد. آیا ارائه ی یک پیشنهاد ادبی و ایجاد بحران در بحران خود یک مسکن نیست؟
فرض می کنیم شعر امروز بحرانی است. در این صورت آیا شعر امروز نماد وضعیت حالای ما نیست؟ ادبیات یک جامعه ی بحرانی باید بحرانی باشد. آیا بحران زایی در بحران خود چنج کردن شکل بحران نیست.
می خواهیم با فاصله و تاخیر تولید کنیم؟ یعنی عکس العملمان نسبت به یک بحران اجتماعی را با تاخیر نشان دهیم و اینگونه توجیه کنیم که می خواهیم بهترین عکس العمل را داشته باشیم جواب مشتی که امروز خورده ایم را دو ماه بعد از تمرین مشت زنی بدهیم ! آیا وضعیت منفعل شعر دهه ی 50 و 60 را در تولد شعر در دههه های بعدی می توان نادیده گرفت؟ آیا ارائه ی راهکار آن هم با علم به نشدنی بودنش برانگیختگی است یا نماینده ی برانگیختگی؟
مشارکت در شیوه ی تولید آن هم با صرف نظر کردن از بسیاری مسائل جامعه شناسی و روانشناسی تولید کننده!
دو یا چند نفر را وارد پروسه ی تولید اثری می کنیم که ممکن است ذاتا افرادی باشند که پتانسیل لیدر بودن در یک جمع یا بالعکس سرباز بودن را دارند و تاثیر یکی پررنگ تر خواهد بود و دیگران را در خود حل خواهد کرد ویا دیگری کمرنگ یا حتی بی رنگ خواهد بود. یعنی باز هم یک بزرگتر و لیدر در همین ائتلاف.
شعر به مثابه یک کالای اقتصادی خودش را پیش فروش می کند اما به کدام مشتری؟ آیا مصرف کنندگان کسانی غیر از خود تولیدکنندگان خواهند بود یعنی جیب به جیب کردن پول در یک وضعیت اقتصادی.
چندین حالت را می نوان بررسی کرد:
یک به یک: یک شعر از یک مولف
یک به چند: چند شعر از یک مولف
چند به چند: چند شعر از چند مولف
مثل یک جریان شعری( در جریان های شعری همه در حکم قطرات آب هستند اما نهایتا اجتماع آنها یک رودخانه است که ما این قطره ها را با اسم رودخانه و احتمالا بانی یا احیاگر رودخانه می شناسیم نه اسم خودشان
چند به یک که ظاهرا شعر پولورال را اینجا باید جستجو کنیم.
بیایید وضعیت شعر پولورال را با preformance در نقاشی مقایسه کنیم یعنی جمع مولفین حاضر اما نهایتا نقاش است که نقش را روی بوم می کشد یعنی مولف یک نفر است و دیگران در وضعیت تالیف او تاثیر می گذارند و مهم تر اینکه هنر اثر نقاشی شده نیست بلکه هنر لحظه ی اتاق افتادن نقش است. نقاشی مهم نیست چگونگی نقش ها مهم است مثل تئاتر که در یک بازه ی زمانی اتفاق می افتد و بعد fin .
اما شعر پولورال بعد از fin تازه به عنوان اثر خود را مطرح کند و با برداشتن fin کار را هرگز تمام نشده می داند و با این توجیه سعی در تبرئه کردن خود ساخته است.
در وضعیت حالای ما هم مخاطب عمومی شعر به نوعی مخاطب خصوصی است و از جامعه ایست که درگیر شعر است پس محدود کردن مخاطبین به تعداد انگشت شمار نمی تواند راهکارهای تازه در مقابل یک پیش فرض نادرست باشد.
اگر هم یک نفر خودکار به دست یا پشت لپ تاپ شعر خواهد گفت و بقیه مثل performance بر او تاثیر خواهند گذاشت که این یک اتفاق همیشگی در شعر است و یا نه همه ی مولفین خودکار بدست خواهند بود آیا می شود شعر مولفان را خط زد؟ آیا می شود تاثیر گذاشت یا تاثیر پذیرفت؟ و آیا در این وضعیت باز یک بزرگتر پیدا نمی شود؟
شعر پولورال در نهایت می خواهد یک شعر باشد اما آیا این شعر می تواند به معنای واقعی کلمه شعر باشد یا اینکه فقط در حد یک مانیفست باقی خواهد ماند یعنی ارائه ی یک دستورالعمل برای معلولی که هنوز به آن عمل نشده و یا عمل به آن از روی مانیفست است مثل دستور پخت غذا. یعنی ارائه ی یک دفترچه ی راهنما برای محصولی که هرگز تولید نکرده ایم در حالیکه همیشه اول اثر پدید می آید و بعد براساس المانهایش تئوریزه می شود.
اگر در جایی یک مولف همه ی نوشته ها را کنار بگذارد و یک شعر دیگر قرار دهد محصول نهایی شعر پولورال چه تفاوتی با دیگر شعرها می تواند داشته باشد؟
اصرار بر حضور خرد جمعی آن هم برای مقوله ای به نام شعر که زاییده ی خلوت بشر است برهم زدن چیست؟
و البته در این شعر ها این خلوت به هیچ وجه به هم زده نشد بلکه هر کدام از مولفان در گوشه ای و دور از هم به تالیف پرداختند.