دسته بندی اشعار

آخرین اشعار

آخرین نقدها

نقد كتاب "من سرباز هخامنشي بودم"

كتاب«من سرباز هخامنشی بودم» نوشته حسینعلی جعفری شامل79 داستانک در 128 صفحه با موضوع دفاع مقدس است كه از سوی انتشارات سوره مهر در شمارگان 2500 نسخه و با قیمت 2400 تومان به زیور طبع آراسته شده است .در ذيل يادداشتي بر اين مجموعه را مي خوانيم.

دائره المعارف يك فرهنگ غني

آيدين ضيايي/نگاهي به مجموعه داستانك "من سرباز هخامنشي بودم"حسينعلي جعفري

عدم‌توافق، نزاع میان کسی که می‌گوید سیاه با آن دیگری که می‌گوید سفید نیست، بلکه نزاع بین کسی است که می‌گوید سفید و دیگری که او هم می‌گوید سفید اما درک مشابهی از آن ندارد. ژاک رانسیر

كتاب "من سرباز هخامنشي بودم" خودش را در قالب داستانك يا همان flash fiction عرضه كرده است.مجموعه روايت هايي كه بدون تدقيق در محتواي شان ،از روي ظاهر كوتاه يك يا دو صفحه اي ،مي شود با داستانك بودنشان همدل بود.اما وقتي از خلال كتاب نقبي به درون روايتها مي زنيم ،اين پيش فرض القا شده از سوي نويسنده ،براي مخاطب ملغي ميشود.
لازم است براي توجيه اين مدعا ،رجوعي كنم به تعريف داستانك به گونه اي كه از آن مستفاد مي شود و تعريف حاكي ناظر بر آن باشد.داستانك ،گونه و قالبي ست در داستان نويسي كه در چندين سطر محدود ،به دنبال كشف آني و اثر گذار است جوري كه ضربه اي با اصابت درست در حدود داستاني وارد كرده تا مخاطب را غافلگير و شكه كند .اين شك مي تواند نماينده ي يك لحظه ي ناب و بكر براي خواننده باشد. ناگهاني و لحظه اي بودن ،خود نمودي از ايجاز و فشردگي محتوا است كه از مشخصه هاي بارز داستانك بر شمرده مي شود.
با يك نگاه اجمالي مي توان مجموعه روايت هاي "من سرباز هخامنشي بودم" در ژانر داستانهاي جنگي قرار داد. قالبي كه از دير باز يكي از مضامين غالب براي خلق آثار ادبي و هنري بوده به طوري كه جنگ ،موضوع و دستمايه براي انتقال مفاهيم خوش و ناگوار ناشي از جنگ بوده است.اساسن چالش انسان ها در شرايط خاصي مثل وقوع و حضور در جنگ ،پتانسيلي را ايجاد مي كند تا ادبيات و هنر داستان نويسي بتواند با استناد به آن مفهوم انسان و رفتار هايش را در بوته ي منازعات بيان كرده و گاه به نقد بكشد.در اين ميان،مضاميني چون راستي و ناراستي،عشق و ريا،جاه طلبي و تواضع و در كل تعادل و آشفتگي ،در اين آثار رخ نموده است.
اما مجموعه فلش هاي "من سرباز هخامنشي هستم"به نوعي مي تواند ادبيات غير داستاني باشد ادبیاتي كه به بازنمایی رویدادهایی می‌پردازد که در واقع رخ داده‌اند. این بازنمایی ممکن است صحیح باشد یا نباشد، از این رو ادبیات غیر داستانی می‌تواند روایتی درست یا نادرست از یک رویداد واقعی به دست دهد. با این حال، عموماً چنین پنداشته می‌شود که نویسندهٔ ادبیات غیرداستانی در هنگام خلق اثر صادق بوده‌است.همانطور كه از اين مجموعه و روايت هايش بر مي آيد و القاگر اين صداقت در بيان و گفتار است.
بعد از گذار از پارادايم ها و الگوهاي كلان داستاني كه بيان شد،مشخصن بايد اين مجموعه را در وضعيت خود بسنده مورد واكاوي قرار داد.دارم به صرافت مي افتم كه اين مجموعه را فارغ از الگوهاي قراردادي به نظاره بنشينم .فلش هاي اين مجموعه روايات با روال مرسوم داستاني پيش نمي روند ،قيود انحصاري داستان را برنمي تابند ،قراردادها را منسوخ كرده و خوديت شان را به وانمايي مي گذارند.
اين مجموعه ،مجموعه ي بازتوليد است ؛بازتوليدي نه بر مبناي شدن ها بلكه با مباني بنياد هايي كه بهانه اي براي خلق اين مجموعه شده اند."من سرباز هخامنشي بودم"فلش بكي به يك قطع هشت ساله است .روايت تمام آن هشت سالي كه رخداد و شدن اش نه با بود ها قابل قياس است و نه با بعد هاي پس از خودش.اين هشت سال نماينده ي يك درونماندگاري استعلايي ست!اين شايد تناقضي آشكار به نظر برسد ولي با شكل و روح اين هشت سال قابل بسط و بيان است.
اين مجموعه با فرض داستانك هايش نمي تواند نماينده ي خوب و درستي براي مضامين و محتوايش باشد.اين مجموعه نمي تواند مجموعه ي داستانك هاي جنگ باشد يا حتا مجموعه داستانك هاي دفاع مقدس.اين مجموعه ،دائره المعارف فرهنگ دفاع مقدس است.بنابر اين ،تقليل اين غناي فرهنگي در قالب داستانك ،درك درست و به جايي از الگوي مفروض نمي تواند ارائه كند يعني به نوعي ظلم و اجحاف است .اين مجموعه مي بايست در قالب ژانري مستقل عرضه مي شد ،قالبي كه به رغم كم رنگ بودن مشخص هاي داستاني و خصوصن داستانك ،نمي توان به ديد اغماض از آن گذشت و باز به رغم كم توجهي به عناصر داستاني در آن ،نمي توان موقعيت ها و ايده هاي داستاني اش را ناديده گرفت.
عوامل و المانهاي دخيل در اين مجموعه ،منابع و مآخذ غني دفاع مقدس را با خود به يدك مي كشند و حتا قابليت طرح وارگي را براي بسط داستاني بلند را هم دارند.اما آنچه در اين مجموعه قابل ارج است ،انتقال حداكثري اين پتانسيل فرهنگي در قالب يك مجموعه است. توجه كنيد كه تمام هر آنچه كه مختص فرهنگ جبهه و ويژگي منحصر به فرد و متمايز از ساير جنگ هاست ،يك به يك برشمرده شده است.تصاوير و موقعيت ها و اشخاص ،همان هايي ست كه از شدت آشنايي و صميميت ،خوشان را در وضعيت ناشناخته و ناملموس و نا مانوس قرار نمي دهند و مخاطب به راحتي خود را با موقعيت ها و توصيفات عرضه شده اين همان و همسان مي كند.
در نهايت ،مجموعه ي "من سرباز هخامنشي بودم" ياد آور فلش هايي نزديك به واقعيت از جنگي ست كه هيچ اشتراك معمولي را برنمي تابد و انعكاسي ست كه فقط با ارجاع به خود و ارجاع به هر آنچه از فرهنگ جبهه قابل كسب است مي تواند قابليت درك پيدا كرده و تمام به ظاهر آشناي زدايي ها وخارقه هايي از عادت كه در جاي جاي اين مجموعه و در كل فرهنگ جبهه حضور دارد ،به آشنايي هاي ملموس و بديهي بدل كند.

---

---

   تاریخ ارسال  :   1392/5/27 در ساعت : 13:24:10   |  تعداد مشاهده این شعر :  1045

---

---