ایمیل :   رمز عبور :        فراموشی رمز؟  


آخرین نقدها
نام ارسال کننده : جابر ترمک
درود بر اساتید گرانقدر.... - شعر زیبای استاد و نظرات خوب اساتید را خواندم. تنها چیزی که به نظرم آ   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : ابراهیم حاج محمدی
با سلام و درود. - بر خلاف دیدگاه سرکار خانم بهرامچی بر این باورم که شاعرانگی در بیت بیت این غزل که   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : صادق ایزدی گنابادی
سلام - - گرچه حقیر به استقلال بیت در غزل اعتقاد دارم و کلا چالش ایجاد کردن در خصوص عدم تناسب د   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : مهسا مولائی پناه
   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : حنظله ربانی
درود - متنی ساده بود تا شعر - هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا - دور از شعر بود - اشعار   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : محمد یزدانی جندقی
سلام محمد علی رضا پور عزیز شاعر گرانقدر . - حقیر را به خوانش اشعارتان فرا خوانده اید ؛ از حسن اعتم   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : محمدعلی رضاپور
سلام و درود بر استاد گرانقدرم جناب خادمیان عزیز! - - استادبزرگوار! فرموده تان درست است و حقیر ه   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : صدرالدین انصاری زاده
فرد اعلی نباشیم! - """""""""""""""""""""" - نمی دانم در ادبیات این کشور چه می گذرد. بهتر بگویم:   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : اله یار خادمیان
سلام و درود میلاد مسعود امام زمان بر شما مبارک باد - - جناب رضا پور عزیز بیت ششم مصرع اول   ....    لینک شعر مورد نظر

نام ارسال کننده : رضا محمدصالحی
سلام و عرض ادب - از استاد صفادل همیشه اشعار خوب خوانده ام و این بار نیز ، ضمن احترام به نظر سرکار   ....    لینک شعر مورد نظر


آرشیو کامل



Share



شرحی بر ترکیب بند زهرایی دکتر قزوه

بسمه تعالی

شرحی بر دو بند از ترکیب بند زهرایی دکتر علیرضا قزوه

هر اثر هنری به موازات زیبایی و تأثیرگذاری که دارد باید ویزگی های خاصّ دیگری هم داشته باشد که شناسنامه یا به اصطلاح اتیکت آن اثر است یعنی افزون بر این که خصوصیّات روحی و اعتقادی هنرمند را تبیین 
می کند دربرگیرنده ی تاریخ تولد و حتّی جغرافیای آن اثر نیز باشد مثلا در یک شعر ؛ زبان شعری، مضمون ، سبک و محتوای آن به خوبی می تواند بیانگر این مهم باشد به این اعتبار با خواندن آن می توان حدس زد که این
شعر مثلا از یک شاعر آیینی دوران معاصر است یا برعکس به سبب کهنگی زبان و مضمون و موضوع خواننده فکر کند این اثر مربوط به یک شاعر مثلا قرن سوم یا چهارم است . نکته ی دیگری که با این مقدّمه می خواهم عرض کنم این است که: آیااتفاق شاعرانه در یک شعر آیینی به طور تصادفی و وحشی به وجود می آید یا اینکه کاملا حساب شده ،رام و گزینشی است ؟ برای اثبات اینکه اتفاق شاعرانه در یک شعر جوششی و بداهه هم کاملا مهندسی شده و دقیق است دو بند از ترکیب بند زهرایی ( س ) دکتر قزوه را در حدّ توان و بضاعت خود بررسی می کنم . قزوه ای که به قول خودش از سنین کودکی پایش به هیئات مذهبی باز شده و تحصیلات حوزوی و دانشگاهی دارد .هم در مبارزات انقلاب اسلامی حضوری پررنگ داشته هم در دفاع مقدّس .هم در محیطی شیعی مذهب متولد شده و زندگی کرده و هم با اهالی امامیّه و سنّی مدهب حشر و نشر داشته و مدتّی  هم در هندِ هفتاد و دو ملّت اقامت گزیده است .او که به حافظ و مولانا و بیدل عشق می ورزد و معتقد است شعر بیدل تصاویر سه بعدی و رنگی دارد . دو بند از آن ترکیب بند زیبا که قصد شرح آن را دارم این است:


شب را خدا ز شرم نگاه تو آفريد
خورشيد را ز شعله ی آه تو آفريد
شمسي تر از نگاه تو منظومه اي نبود
صد كهكشان ز ابر نگاه تو آفريد
آه اي شهيده اي كه شهادت سپاه توست
جان را خدا شهيد سپاه تو آفريد
هر جا كه نور بود به گرد تو چرخ زد
ما را چو گرد بر سر راه تو آفريد
اي پشتوانه ی دو جهان، عشق را خدا
با جلوه و جلالت و جاه تو آفريد
 تقواي محض، عصمت خالص، گل خدا!
آخر چگونه شعر كنم قصه تو را؟
تو آمدي و زن به جمال خدا رسيد
انسان دردمند به درك دعا رسيد
تو آمدي و مهر و وفا آفريده شد
تو آمدي و نوبت عشق و حيا رسيد
هاجر هر آن چه هروله كرد از پي تو كرد
آخر به حاجت تو به سعي صفا رسيد
احمد(ص) اگر به عرش فرا رفت با تو رفت
مولا اگر رسيد به حق با شما رسيد
داغ پدر، سكوت علي(ع)، غربت حسن(ع)
شعري شد و به حنجره ی كربلا رسيد
در تل زينبيه غروبت طلوع كرد
با داغ تو قيامت زينب(س) فرا رسيد
با محتشم به ساحل عمان رسيد اشك
داغ تو بود بار امانت به ما رسيد
تسبيح توست رشته ی تعقيب واجبات
قد قامت الصلاتي و حي علي الصلاه

سعی می کنم در این مختصر با توجه به آیات و روایات ؛ سلوک عرفانی و مراتب اعتقادی شاعر را بررسی کنم.

شب را خدا ز شرم نگاه تو آفريد
خورشيد را ز شعله ی آه تو آفريد

شب که در نظر عوام مظهر تاریکی و پلیدی است و معمولا با ظلمت اشتباه گرفته می شود در بیان قرآنی واندیشه های عرفانی مظهر غیب و بطن هستی است و همه ی مقامات معنوی و سیروسلوک عرفانی تااتمام سیر،و وصول قرب در شب محقق می شود:

سبحان الذی اسریبعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی ...... ( اسراء 1)

انا انزلناه فی لیله القدر ....... ( قدر 1)

انا انزلناه فی لیله المبارکه ... ( دخان 3)

و من اليل فتهجدبه نافلة لك عسى ان يبعثك ربّك مقامامحمودا ( اسری 79)

با توجه به تفاسیر و بیان معصومین علیهم السلام معلوم می شود که مراد از لیله القدر و لیله المبارکه وجود نازنین حضرت زهرا سلام الله علیها است .زهرا محل نزول ملائکه و تجلّی اسماء و صفات حضرت حق تعالیاست و قزوه با این دانسته ها دقیق و حساب شده واژه های شب و خورشید و نگاه و آه را استخدام کرده است.


شمسي تر از نگاه تو منظومه اي نبود
صد كهكشان ز ابر نگاه تو آفريد

وقتی که شمس در "والشس و ضحیها"وجود نازنین پیامبر اعظم (ص) است ، استعاره ی شمسی ترین منظومه هستی بهترین گزینه برای معرفی حضرت صدیقه (س) است و چون حضرت زهرا (س) کوثر است ؛ و صد کهکشان که دلیل کثرت است نه محدود شدن در عددِصد،از این منظومه که "ام ابیها"هم هست آفریده شده است وآنگاه این اعتقاد به اوج کمال می رسد که در حدیث کساء آمده است:

اِنّي ما خَلَقْتُ سَمآءً مَبْنِيَّةً، وَلا اَرْضاً مَدْحِيَّةً، وَلا قَمَراً مُنيراً، وَلا شَمْساً مُضِيئَةً، وَلا فَلَکاً يَدُورُ، وَلا بَحْراً يَجْري، وَلا فُلْکاً يَسْري، اِلاَّ في مَحَبَّةِ هؤُلاءِ الْخَمْسَةِ الَّذينَ هُمْ تَحْتَ الْکِسآءِ، فَقالَ الْأَمينُ جِبْرآئيلُ يا رَبِّ وَمَنْ تَحْتَ الْکِسآءِ،فَقالَ عَزَّوَجَلَّ هُمْ اَهْلُ بَيْتِ النُّبُوَّةِ، وَمَعْدِنُ الرِّسالَةِ، هُمْ فاطِمَةُ وَاَبُوها وَبَعْلُها وَبَنُوها

به این اعتبار و به اعتبار این که در حدیث شریف فرمود :

یا أَحْمَدُ! لَوْلاکَ لَما خَلَقْتُ الْأَفْلاکَ، وَ لَوْلاعَلِىٌّ لَما خَلَقْتُکَ، وَ لَوْلا فاطِمَةُ لَما خَلَقْتُکُما

موقعیّت ممتاز حضرت زهرا (س) برجسته تر و درخشان تر می شود .


آه اي شهيده اي كه شهادت سپاه توست
جان را خدا شهيد سپاه تو آفريد

ولا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون ( ال عمران 169)

شهادت نهایت اخلاص عاشق و فنای محض است و چون هیچ حجابی سخت تر و تاریک تر از حجاب خود و خودبینی نیست برطرف شدن این حجاب یعنی حصول وصل و به قول امام راحل (ره ) که برگرفته از آیه ی شریفه بالا است شهدا "عند ربهم یرزقون "اند اما شهادت دلیل مظلومیت هم هست و شهیده اوج مظلومیت و خدای متعال فرموده:"ان الله یدافع عن الذین امنوا  ( حج 38 )"بنابر این خدای متعال خود  خونخواه شهید است و کدام سپاه از این سپاه عظیم تر و شکست ناپذیرتر است .با این نگاه شهادت سپاه می شود واز ترکیب مصرع اول و دوم به این استنتاج منطقی می رسیم که جان شهیدِ آن سپاه است یعنی جان"شهیدِ شهادت"است قزوه این تعبیر را درشعر دیگری هم مهندسی کرده است : (می خواستم شهید شهادت شوم نشد) یعنی می خواستم جان باشم تا به جانان برسم چنانچه حضرت مولانا هم فرموده : باید که جمله جان شوی تا لایق جانان شوی . پس معنی بیت چنین می شود ای"شهیده ای"که سپاه و لشکر تو برای پیروزی"شهادت " است خداوند متعال هم جان را در اختیار این سپاه قرار داده تا فدای آرمان های شما شود.

هر جا كه نور بود به گرد تو چرخ زد
ما را چو گرد بر سر راه تو آفريد

در باره ی نور درآیه ی 35  سوره نور آمده است :

الله نورالسماوات و الارض مَثلُ نورهِ كَمِشْكَاةٍ فیها مصباح المصباح فی زُجَاجَةٍ الزجاجَةُ کانها کوکب درّی ......

توجه به این نکته ضروری است ؛ خداوند متعال نور آسمان ها و زمین است و نه منوِّر ؛ یعنی علت موجودیت هر وجودی ،واجب الوجود است و این علت هم "علت مُبقیّه"است به این معنا که بقای هر موجودی بسته به فیض اوست و فرمود: مَثَلِ نور او مانند چراغدانی است که در آن چراغی است که آن چراغ در............پس  مراد از مشکات حضرت فاطمه (س) است که واسطه ی فیض الهی اند که در حدیث کساء هم به آن اشاره شد بنابر این قزوه می خواهداین واقعیت را القا کند که :هرتجلّی نورِاز مشکات که واسطه فیض است هم نور است پس هر موجودی هم نوری است که به برکت حضرت زهرا (س) وجود یافته و بر مدار حضرتش می چرخد و ادامه ی حیات می دهد اما تعبیر" گرد"در مصراع دوم هم بسیار جالب است گرد و غبار وقتی به حساب می آید ودیده می شود که در مسیر نور قرار گیرد شاعر با ظرافت این نکته را بیان می کند که :اگر می خواهیم وجودمان مؤثر باشد و به حساب بیاید باید ارتباط و اتصال مان را از این وجود نازنین و اولاد او قطع نکنیم.


اي پشتوانه ی دو جهان، عشق را خدا
با جلوه و جلالت و جاه تو آفريد

حبّ یا عشق حسّ عاطفی شدید و بغض حسّ تنفّر شدید نسبت به موجود دیگری است در شریعت ما حبّ و بغض که همان تولّی و تبرّی است حقیقت ایمان و کفر است . حب ّ و بغض فطری اند و هر دو برای دوام و قوام زندگی است، عشق گاه در تجلّی مجازی و ناسوتی است و گاه در تجلّی حقیقی و لاهوتی . عشق ناسوتی ریشه در شهوات دارد آنجا که می فرماید :

زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ

وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ ( آل عمران 14)


ترجمه : دوست داشتن خواستنی هاازقبیل زنان وپسران و کیسه های پرازطلا ونقره و اسب های نشان خورده ودام هاوکشتزارها برای مردم زینت داده شده است. این ها متاع زندگی دنیاست. وخداست که نیکفرجامی نزد او است.

عشق لاهوتی و فطری عشق به حضرت محبوب است وشاید اولین تجلی این عشق در بعد انسانی عشق مادرانه باشد که عشقی دوجانبه است هم از طرف مادر به فرزندان و هم از طرف فرزندان به مادر. واگر بخواهیم برای
مادر بودن هم ربّ النوعی تصور کنیم ،حضرت صدیقه طاهره ( س ) همان ربّ النوع مادرانه است و قزوه حق دارد که بگوید خداوند عشق را با شکوه و جاه و جلال او آفریده است.و همان گونه که عرض شده چون این عشق سبب دوام و بقای زندگی دنیوی و اخروی ماست پس حضرت پشتوانه و تکیه گاه هر دو جهان هم هستند .


تقواي محض، عصمت خالص، گل خدا!
آخر چگونه شعر كنم قصه تو را؟

در آیه ی تطهیر که آن هم"تحت الکساء"  نازل شده است فرموده است :

انّما یُریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا ( احزاب 34 )

که شیعه و سنّی در این آیه ی شریفه متفق القول اند که مراد از اهل بیت؛ حضرت زهرا ( س ) ، حضرت رسول اعظم ( ص ) ، حضرت علی ( ع ) ، امام حسن ( ع ) و امام حسین ( ع ) هستند که خداوند متعال آنان را ازهرگونه پلیدی و آلودگی تطهیر نموده است لذا تقوای محض و عصمت خالص اند .و گل خدا یعنی زیباترین تجلیّ ِخداوندی که"هو جمیل و یحب الجمال".و در آخر این بند اعتراف شاعراین است که نمی تواند حدیث صفات وقصه ی زندگی حضرت صدیقه ی کبری ( س) را حتی در فالب شعر تبیین کند.

کلمات کلیدی این مطلب :  ترکیب بند زهرایی ، دکتر قزوه ،

موضوعات : 

   تاریخ ارسال  :   1392/1/23 در ساعت : 19:47:8   |  تعداد مشاهده این شعر :  1218


کسانی که این شعر را می پسندند :

ارسال نقد و نظر برای اعضا

   
ارسال نظر برای غیر اعضا







متن های ارسالی برای "نقد" توسط دارنده دفتر شعر قابل مشاهده و تایید نخواهد بود و تنها توسط مسئول بخش نقدها بررسی و تایید خواهند شد. در صورتی که میخواهید نظری را خصوصی برای صاحب اثر ارسال کنید از بخش نظرات استفاده بفرمایید.

هادی ارغوان
1392/1/24 در ساعت : 15:42:18
سلام
وتشکر
استفاده کردم
....................
سلام لطف فرمودید زنده باشید
رضا کرمی
1392/1/24 در ساعت : 14:32:6
درود بر جناب استاد پورکریمی عزیز..شرح دقیق و عارفانه ی شما را بر شعر زیبای استاد قزوه خواندم و مستفیض شدم ...دست مریزاد
........................
سلام جناب استاد کرمی عزیز و گرامی

از تشویق های مکرر حضرتعالی بسیار تشکر می کنم موفق و مؤید باشید
اکبر نبوی
1392/1/24 در ساعت : 15:32:54
درود بر استاد پورکریمی عزیز
شرح و تفسیر بسیار زیبا و عالمانه ای بود. هم لذت بردم و هم بهره ی وافر.
درخت اندیشه تان هماره پر بار و پر ثمر و جان تان به عشق معصومین همیشه روشن.
............................
سلام جناب استاد نبوی عزیز

از حضور حضرتعالی بسیار تشکر می کنم چند شب پیش از فرمایشات حضرتعالی در برنامه ی زنده ی تلویزیونی در مورد شهید آوینی عزیز بهره مند شدم و چهره ی نورانی ومصممتان را زیارت کردم.موفق باشید
علی رضا آیت اللهی
1392/1/24 در ساعت : 23:58:38
سلام استاد
برای خواندن مقاله متین و مدلل جناب عالی باید حسابی وقت بگذارم . به خصوص که در تخصص بنده نیست ؛ امٌا این مستحب سبب ترک واجب که سلام و خوش آمد مجدد حضور ذیجود جناب عالی باشد نمی شود .
جای خالی اساتید در سایت به شدٌت و حدٌت حس ٌ می شود .
استوار و پایدار باشید انشاء الله .
.........................
سلام استاد آیت اللهی عزیز

من شاگردی می کنم و خاک پای همه ی شما هستم .از حضور دلگرم کننده و همیشگی حضرتعالی بسیار تشکر می کنم
یوسف شیردژم «افق»
1392/1/24 در ساعت : 18:51:37
سلام بر جناب پورکریمی عزیز



دست مریزاد



یا علی (ع)
.....................
سلام جناب شیردژم گرامی
سیاسگزارم زنده باشید


محمد حسین انصاری نژاد
1392/1/23 در ساعت : 22:13:33
سلام برادرم.
عمیق وزیبانوشته ای .معلوم است درنگی عارفانه درترکیب بندموصوف داشته ای.
.......................
سلام برادر و استاد عزیز

از عنایت و مهر تأیید حضرتعالی که در اینگونه مباحث تخصص ویژه دارید بسیار قدردانی می کنم از حادثه ی زلزله ای هم که در دیار زیبا و دوست داشتنی شما اتفاق اقتاد بسیار متأثر شدم
موفق و مؤید باشید
محمد وثوقی
1392/1/24 در ساعت : 19:34:9
سلام استاد پورکریمی گرامی
دلتنگتان بودیم استاد... شرحی سودمند و خواندنی بود بهره بردم.
مستدام باشید
.....................
سلام استاد وثوقی عزیز

من هم دلتنگتان بودم از توجه و عنایتتان قدردانی می کنم موفق باشید
م. روحانی (نجوا کاشانی)
1392/1/23 در ساعت : 23:15:7
گر بجوشد چشمه ی دل ، با زبان یا باقلم / می توان در وصف گل ، زیبا ترین ها را نوشت + گل ولی چون حضرت زهرا ست ، هنگام سخن / آیه ی نطهیر می جوشد ز جام ِ سرنوشت
دست مریزاد و شاعرانگیتان مستدام .
......................
به به جناب دکتر نجوای عزیز ،این دوبیت عطر فاطمی سلام الله علیها را در جانم ریخت از حضورتان بسیار ممنونم موفق و سلامت باشید

مرضیه عاطفی
1392/1/24 در ساعت : 17:19:6
سلام آقای پور کریمی

پاداش تلاش صمیمانه تان با مادر خفته در بقیع!



التماس دعا
......................
سلام خواهر خوبم

آمین از حضورتان سپاسگزاری می کنم



رضا اسماعیلی
1392/1/24 در ساعت : 1:36:57
با سلام و درود :



حضرت پور کریمی عزیز : دلتنگ تان بودم . خوشحالم از این که بار دیگر با حضور معنوی و معطر خویش ، چشم ما را روشن کرده اید .



سبز و سربلند باشید .
.......................
سلام جناب استاد اسماعیلی عزیز

از لطف همیشگی که نسبت به حقیر دارید بسیار تشکر می کنم سلامت و بهروز باشید
محمد شکری فرد
1392/1/23 در ساعت : 22:38:26
سلام استاد پورکریمی...مدتی بود که در سایت حضور نداشتید.

آموختم از قلمتان...خدا شما و استاد قزوه را حفظ کند.

دعا گویتان هستم.
.............
سلام عزیز دل از حضور زیبایتان متشکرم موفق باشید
محمدرضا درانی نژاد
1392/1/24 در ساعت : 11:6:28
سلام جناب پورکریمی
شرح زیبای شما را خواندم

..................
سلام جناب استاد از توجه و لطف حضرتعالی قدردانی می کنم سلامت و موفق باشید
سارا وفایی زاده
1392/1/24 در ساعت : 12:13:28
تشکر از زحماتتان جناب پورکریمی
........................
سلام سپاسگزارم خواهر خوبم سربلند باشید
علی سعادتخانی
1392/1/23 در ساعت : 21:50:20
دست شما درد نکند استاد شرح جامع و کاملی بود ، استفاده کردم
از اینکه باز هم تشریف دارید و در دفتر شعرتان قلم می زنید بی نهایت خوشحالم استاد مهربان
.......................
سلام جناب استاد سعادتخانی عزیز از این که به یادم بوده اید هم به خاطر این که همیشه مرا شرمنده ی الطاف خود می فرمایید بسیار سپاسگزارم
دکتر آرزو صفایی
1392/1/24 در ساعت : 1:16:23
درود استاد نیک مهر
مدتی نبو دید دلتنگتان بودیم
خرسندم که باز گشتید
بسیار آموختم از دانشتان
نویسا بمانید
.....................
سلام خانم دکتر صفایی بزرگوار

از مهرورزی و عنایتتان تشکر می کنم من هم دلتنگ شما بودم موفق باشید
بازدید امروز : 31,240 | بازدید دیروز : 31,480 | بازدید کل : 123,195,551
logo-samandehi