به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی گروه بین‌المللی هندیران، نشست «شعر و سرودهای انقلابی» با حضور شاعران، ترانه‌سرایان، خوشنویسان و دیگر هنرمندان داخلی و خارجی شامگاه ۲۱ بهمن‌، به میزبانی گروه بین‌المللی هندیران در فضای مجازی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، علیرضا قزوه رئیس دفتر شعر، موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، به عنوان سخنران این جلسه ضمن تبریک چهل‌وچهارمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار کرد: هم‌زمان با پیروزی انقلاب شعر و سرود انقلابی در ایران بسیار رشد کرد و بیشترین شعر و سرودهای که در خزینه شعر و سرود صدا‌وسیما وجود دارد، متعلق به دهه اول انقلاب است، شاید بتوانیم دهه ۶۰ را دهه سرودهای انقلابی بنامیم. دست‌کم در مورد حمید سبزواری از شاعران برجسته انقلاب اسلامی، می‌توان گفت که در آن دهه صدها سرود تولید کرد، نزدیک به ۸۰۰ سرود شنیده‌ام که متعلق به حمید سبزواری است که بیشتر آن‌ها را در دهه ۶۰ سروده ‌است.

وی ادامه داد: در دهه‌های بعدی ترانه‌های بیشتری سروده و جایگزین سرود انقلابی شد و شور انقلابی یک ملت مدیون سرودهای انقلابی است و این غفلت است اگر از سرود انقلابی چشم‌پوشی کنیم و آن را تنها متعلق به یک دهه، آن هم دهه آغازین انقلاب بدانیم. سرودهای انقلابی باید در همه دهه‌های انقلاب حضور پررنگ داشته باشد.

قزوه عنوان کرد: هم ترانه و هم سرود انقلابی مورد نیاز جامعه است. در این مورد باید توازنی ایجاد شود، نه اینکه در یک دهه به عنوان مثال از سرود انقلابی غفلت کنیم و غافل باشیم و در دهه‌های بعد، از ترانه غافل شویم. هر دوی این موارد مورد نیاز جامعه است، یکی جنبه تغزلی دارد که نامش ترانه است و دیگری از جنبه حماسه برخوردار است و حماسه و تغزل همیشه باید در کنار یکدیگر باشند و نیاز جامعه ایرانی است.

رئیس دفتر شعر، موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما خاطرنشان کرد: از دیرباز و از نخستین سال‌های شکل‌گیری شعر فارسی، تغزل و ترانه و در کنار آن حماسه و سرود با هم حضور داشتند، در اشعاری مانند شخصیت نظامی یا در اشعار سعدی و مولانا، ترانه، تغزل، حماسه و سرود در کنار یکدیگر حضور دارند، به این معنا که شکل تغزلی و حماسی هم‌زمان در این شاعرها وجود دارد. شاعری مانند فردوسی جنبه حماسی او قوی‌تر و شاعری مانند نظامی جنبه تغزلی او بالاتر هست، اما به این معنا نیست که خود فردوسی هم در شاهنامه تغزل نداشته باشد، لااقل درصد کمی از این جنس در اشعارش به چشم می‌خورد و یا به عنوان مثال در بعضی از شاعرانی که جنبه تغزلی بالایی دارند حماسه نباشد، حماسه و تغزل آمیخته با یکدیگر هستند، در طول تاریخ ادبیات ایران این دو در کنار هم رشد کردند، بالیدند و بودند و در این سال‌ها هم باید حواسمان جمع باشد که تغزل را در کنار حماسه رشد دهیم، چرا که از یکدیگر استفاده کنند و از تجربه هم بهره ببرند.

وجه بارز انقلاب اسلامی

در ادامه این نشست، رضا اسماعیلی از شاعران کشور، طی سخنانی بیان کرد: بی‌هیچ تردیدی، وجه بارز و برجسته انقلاب اسلامی، به خاطر تاثیرپذیری از نهضت و قیام انسان‌ساز حسینی، وجه حماسی و انقلابی آن است و حماسه از مؤلفه‌های اصلی و محوری قدرت ملی یک کشور پویا و زنده است.

وی ادامه داد: رمز مقاومت و ایستادگی ملت ایران در برابر قدرت‌های استکباری به‌خصوص آمریکا و اسرائیل نیز در طول سال‌های پس از انقلاب، چیزی جزایمان، خودباوری و برخورداری از روحیه با صلابت حماسی نیست. روحیه‌ای که باعث عقب‌نشینی دشمنان اعم از نظامی و غیرنظامی شده است. از همین رو، امروز نیز برای پاسداری از دستاوردهای انقلاب اسلامی و آرمان‌های بلند امام خمینی(ره)، بیش از هر زمان دیگری به پاسداشت ارزش‌هایی چون ایثار، شهادت، خودباوری و تقویت روحیه حماسی مردم برای حضور در عرصه‌های نبرد با دشمن نیاز داریم که این مؤلفه‌ها در جان و جهان موسیقی حماسی(سرود) تجلی پیدا می‌کند.

اسماعیلی با اظهار تأسف از اینکه  با پذیرش قطعنامه و پایان یافتن دوران دفاع مقدس، ساخت و تولید سرودهای ملی-میهنی کم‌رنگ شد، افزود: این که ما باید به سلایق مختلف توجه داشته باشیم و برای همه گروه‌های سنی و سلایق مختلف موسیقی تولید کنیم، مسئله قابل قبولی است، اما این امر نباید به قیمت فراموش شدن سرودهای انقلابی تمام شود، زیرا به اعتبار ماهیت حق‌خواهانه و ظلم‌ستیزانه انقلاب اسلامی، نیاز به سرود یک نیاز همیشگی است.

این شاعر ابراز کرد: در هر مقطع زمانی موضوعات سرود متفاوت می‌شود. به عنوان مثال در دوران دفاع مقدس به سرودهایی با مضامین انقلابی و حماسی نیاز داشتیم که باعث تهییج رزمندگان و حضور آنها در جبهه‌های جنگ شود. در شرایط فعلی نیز مباحثی که مورد نیاز جامعه است، بحث تهاجم فرهنگی و سبک زندگی ایرانی-اسلامی است و همچنین موضوعاتی که در جهان اسلام اتفاق می‌افتد.

نمونه بارز و تراز شعر انقلابی

مصطفی محدثی خراسانی از دیگر شاعران کشور در ادامه نشست، آثار مرحوم حمید سبزواری را نمونه بارز و تراز شعر انقلابی دانست و عنوان کرد: ما در تاریخ موسیقی ایران کسی را مانند ایشان نداریم که تا این اندازه کار موسیقی آن هم از نوع انقلابی داشته باشد. در دوره مشروطه می‌توان از کسانی مانند فرخی یزدی و یا عارف قزوینی نام برد، اما بدون شک چهره‌ای مانند حمید سبزواری در تاریخ ما بی‌نظیر است و از طرفی وقتی به تمام مجموعه آثار استاد سبزواری نگاه می‌اندازیم، آن تعریفی که ما از شعر انقلابی داریم و اگر در این تعریف ما ۱۰ مؤلفه و متر و معیار را در نظر داشته باشیم، ممکن است در آثار دیگر شاعران ۵ مؤلفه متنی، کلامی و محتوایی را ردیابی کنیم، اما به تمام و کمال می‌توان همه مؤلفه‌های شعر انقلابی را در آثار استاد سبزواری مشاهده کرد و باید به همه این‌ موارد، مدت زمان حضور ایشان در میدان و صحنه را اضافه کنیم که با هیچ‌کس قابل مقایسه نیست و همه این‌ها در کنار یکدیگر باعث می‌شود که به حق ایشان را «پدر شعر انقلاب» معرفی کرد.

شعر؛ مهم‌ترین مؤلفه در ارتقاء روحیه ملی آحاد مردم

سیدمسعود علوی تبار شاعر و  فعال فرهنگی نیز در این نشست بیان کرد: بی‌تردید شعر، سرود، و موسیقی به‌ویژه در حیطه حماسی و انقلابی، از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که در ارتقاء، حفظ روحیه ملی، هویتی و دینی آحاد مردم به خصوص برای نسل جوان از ظرفیت‌های بسیار ارزشمند برخوردار است که باید از احاطه بر جنبه‌ها و زوایای گوناگون این ظرفیت استثنایی غافل نبود.

وی ادامه داد: قطعاً بهترین مصداق برای تأیید این موضوع تأملی چند در اشعار و سرودهای پیروزی انقلاب شکوهمند ملت جمهوری اسلامی ایران در سال ۵۷ است که تأثیرگذاری آنان در انتقال ارزش‌ها و هنجارهای انقلابی، دینی و ملی بر کمتر کسی پوشیده است.

نبود پیچیدگی‌های شاعرانه

همچنین امیر عاملی شاعر و خوشنویس پیشکسوت عنوان کرد: شعر، سرود انقلابی یا تصنیف جوشیده از مردم که آمیخته به هیجان و اهداف ملتی باشد، از پیچیدگی‌های شاعرانه برخوردار نیست، مانند تابلوهای راهنمایی و رانندگی به سرعت پیامی گویا را می‌رساند. الزاماً شعارزده هم نیست. کار سراینده سخت است، چون کمتر از آرایه‌های ادبی برخوردار است، اما خروش و خیزش ایجاد می‌کند یا روایتگر حماسه‌ای است.

وی اضافه کرد: در بخش عاشقانه دست سراینده باز تر است، تا از افتادن به دامان شعار دوری کند. در انقلاب ۵۷ شاعر از متن مردم سوژه می‌گرفت، یا از درون جوشیده‎ها واگویه می‌کرد. هر انقلابی سرود خود را خلق می‌کند، انقلاب ایران نیز در حد اعلاء چنین کرد. گاه مردم و گاهی شاعری مردمی می‌سرودند و آنچه خلق شد، گزارشگر اوج حماسه و بیان مکتب ناب اسلام شیعی بود و فریاد ملتی خسته از ۲۵۰۰ سال استبداد شاهنشاهی بود.

شعر انقلاب؛ امین ارزش‌های انقلابی

مهدی باقر خان، شاعر و مترجم،  از دهلی نو هندوستان نیز در این نشست ادبی، اظهار کرد: شعر انقلاب، حامل مضامین و محتویات منحصربه‌فردی در جهان و امین ارزش‌های انقلابی است. باید به ملت ایران تبریک گفت که رخداد انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را تبدیل به منشأ خلاقیت ادبی کردند، چنانچه در جهان کمتر سراغ داریم که پس از یک اتفاق مهم اجتماعی با این حجم و با این تأثیرگذاری و سازندگی شعر و ادبیاتی عرضه کرده باشند.

میهن و مردم؛ شاکله اصلی سرودهای انقلابی

سیدحکیم بینش شاعر افغانستانی نیز در ادامه، در رابطه با محتوا و مضمون شعر و سرودهای انقلابی، خاطرنشان کرد:  در این سروده‌ها، سه عنصر بسیار پررنگ وجود دارد، نخست شخصیت امام خمینی(ره) به عنوان رهبر، دیگری مردم  و حضورشان، به عنوان صاحبان اصلی انقلاب و سوم شهدا که با نثار خونشان انقلاب را به ثمر رساندند. امام خمینی(ره) به عنوان مظهر شرف، عزت و آزادگی جان‌مایه اصلی بسیاری از این سروده‌ها هستند. شاکله و محور اصلی بسیاری از سرودها میهن و مردم هستند، آنها که با حضورشان مردمی‌ترین انقلاب را به ثمر رساندند و در نهایت شهدا که برای تحقق آرمان‌هایشان تا پای جان پیش رفتند درون‌مایه اصلی بسیاری از این آهنگ‌ها و سروده‌هاست.

دلیل جذابیت سرود 

ایرج قنبری شاعر و ترانه‌سرای پیشکسوت نیز اظهار کرد: سرود یکی از قالب‌های خاص شعری است که به خاطر اثرگذاری سریع و صریح آن جذابیت زیادی را در مخاطب ایجاد می‌کند . با جریان‌های اجتماعی همراه می‌شود و بر جان و زبان مردم می‌نشیند. گاهی یک سرود خوب می‌تواند، جرقه یک حرکت مردمی و یک بنیان فکری باشد. البته آن دسته از آثاری موفق‌تر است که به ذهن و زبان مردم نزدیک‌تر و الهام گرفته از متن جامعه باشد و بتواند جمعیت بیشتری را تحت تأثیر خود قرار دهد.

شوجان پرویز، از شاعران پارسی‌زبان داکای بنگلادش نیز در این خصوص ادامه داد: در سال ۱۹۷۹ در سرزمین ایران یک انقلاب بزرگ با نام انقلاب اسلامی ایران به وقوع پیوست. این انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی گسترده نیز بود، که در ادبیات هم تأثیر گذاشته است. بر اساس واقعه‌ها و حوادث انقلاب اشعار و سرودهای فراوانی نوشته و کار شده است که مردم این کارها را جذب کرده و پسندیده‌اند. شاعران ایرانی و حتی شاعران خارجی دیگر کشورها هم از طریق اشعار، واقعه‌ها، عواطف و احساسات آن روزها را بیان و آشکار کرده‌اند که بدین طریق شعر و سرودهای انقلابی صدای مردم ایران را نزد اهل جهان پخش می‌کند.

فاطمه نانی زاد  از دیگر شاعران کشور گفت: مجال خوبی است تا یاد شاعران بزرگی که ادبیات انقلاب مرهون و مدیون آنهاست را گرامی بداریم، شاعرانی چون حسین آقا ممتحنی مشهور به حمید سبزواری که نه‌تنها شاعر انقلاب که به‌حق پدر شعر انقلاب او را خوانده‌اند. از مشهورترین آثار او چکامه همپای جلودار است که با دکلمه فرج‌الله سلحشور و خوانندگی حسام‌الدین سراج اجرا شد.

وی ادامه داد: «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» از دیگر آثار معروف مرحوم حمید سبزواری است. حسین آقا ممتحنی پدرش پیشه‌ور ساده‌ای بود که قریحه شعری داشت، جد ایشان نیز شاعر بودند. شعر و شعارهایی که در ایام انقلاب توسط حمید سبزواری سروده می‌شدند، در نماز جمعه و راهپیمایی‌ها خوانده می‌شد.

افزایش آگاهی‌ جوانان با بازپخش سرودهای انقلاب

سارا عبدالهی‌فر،  از دیگر شاعران تصریح کرد: یکی از مهمترین رموز پیروزی انقلاب اسلامی که به همت مردم در سال ۵۷ به وقوع پیوست همگرایی و اتحادی بود که میان آحاد مردم به وجود آمده بود و یکدلی و یک‌زبانی آنها در سرایش اشعار و سر دادن شعار و سروده‌های واحد بود که موجب  سرنگونی حکومت طاغوت شد و در وقوع  نقش مهم در تحقق فجر انقلاب اسلامی داشت و با بازپخش شعر و سرودهای انقلاب در ایام مختلف خاصه  دهه مبارک فجر می‌تواند در افزایش آگاهی‌های جوانان و نوجوانان به عنوان سرمایه‌های ماندگار تمدن اسلامي ایرانی، شور و حال فجر را زنده نگه دارد تا انقلاب اسلامی و به نوعی آرمان‌های این خیزش مردمی که ریشه در ارزش‌های اسلامی و دینی دارد، مطرح شود و جوانان کشور با اشعار، شعور و قلم و... انقلاب اسلامی را بشناسند و از ابعاد مختلف دهه فجر را بررسی نمایند، عشق بورزند و جزء مفاخر تمدن اسلامی به یادگار بمانند.

در این نشست خوشنویسانی همچون امیر عاملی و مسعود ربانی بداهه‌نویسی‌های خود را در ضمن برنامه ارائه دادند و شاعران هم آثار انقلابی خود را قرائت کردند.

در این نشست هنرمندان و شاعرانی از ایران، هند، افغانستان، تاجیکستان و هند همچون علیرضا قزوه، رضا اسماعیلی، امیر عاملی، مصطفی محدثی خراسانی، سید مسعود علوی تبار، ایرج قنبری، مسعود ربانی، سیدحکیم عزیز آذین فرد، مهدی باقرخان، شوجان پرویز، نغمه مستشار نظامی، فاطمه نانی‌زاد، عارفه دهقانی، صبا فیروزی، سارا عبدالهی‌فر، حمیده پارسافر، مهسا ایمانی و فاطمه ناظری حضور داشتند.